Karty miejskie - praktyczne zastosowanie ITS w miastach polskich

Czym jest karta miejska?

Należy podkreślić, iż karta miejska jest częścią karty zbliżeniowej, zwanej też bezstykowej. Karta zbliżeniowa to plastikowa karta elektroniczna, która na pierwszy rzut okaz przypomina kartę płatniczą z wbudowanym niewielkim mikroprocesorem, pamięcią i anteną.

Jak to działa?

Zasadniczo odczyt informacji z karty dokonuje się bezprzewodowo przez tzw. indukcję elektromagnetyczną. Dzięki komunikacji bezprzewodowej, karta jest naprawdę prosta w obsłudze (nie ma potrzeby przesuwania karty przez czytnik). Ponadto jest ona bardziej trwała od kart magnetycznych oraz chipowych, które ulegają zużyciu mechanicznemu.

Gdzie mają zastosowanie karty zbliżeniowe?

Karty zbliżeniowe znajdują zastosowanie zazwyczaj jako nośniki biletów komunikacji miejskiej, tzw. karty miejskie. Ale nie tylko. Mają one zastosowanie jako np.:

i.    elektroniczna legitymacja studencka.

ii.    elektroniczne karty biblioteczne, parkingowe, itp.

iii.    elektroniczne „portfele” (np. do regulowania opłat za płatny parking w mieście).

iv.    identyfikatory i przepustki (np. pracowników w przedsiębiorstwach, kibiców na stadionach – tzw. karty kibica por. http://stadion.legia.com/index.php?pod=210).

v.    elementy systemów bezpieczeństwa (alarmów, zabezpieczeń drzwi wejściowych, bram wjazdowych, zamków)

Jak to jest w Polsce?

Systemy elektronicznych kart miejskich wdrożone zostały już m.in. w Bydgoszczy, Warszawie, Krakowie, Rybniku, Pile, Krośnie czy Suwałkach. Nadal jednak definiowanie karty miejskiej stwarza problemy.

Czytaj także: Inteligentne Systemy Transportowe - cele i źródła finansowania>>

Definicja karty miejskiej

Chcąc zdefiniować kartę miejską napotykamy na problem. Tak naprawdę dobrej definicji nie podają tak popularne źródła informacji jak Wikipedia czy Encyclopaedia Britannica. Wyszukiwarka Google zdaje się wyjaśniać, że karta miejska (city card, city pass) to praktycznie produkty dedykowane dla turystów.

Tzw. miejskie karty turystyczne w metropoliach Europy znane są już od wielu, wielu lat. Wyglądem i formatem przypominają kartę płatniczą, a dedykowane są dla turystów indywidualnych chcących w ciągu kilku dni zwiedzić miasto.

Miejska karta turystyczna łączy w sobie cechy sieciowego biletu komunikacji miejskiej, biletu wstępu do wyznaczonych zabytków i atrakcji oraz karty rabatowej do sklepów, restauracji i hoteli. W Polsce karty tego typu w ostatnich latach wyemitowały m.in. Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław i Gdańsk.

W Polsce pojęciu „karta miejska” nadano jednak nieco inne znaczenie. Karta miejska to karta elektroniczna (chipowa) używana do wnoszenia opłat w co najmniej dwóch z następujących obszarów:

a)    transport publiczny, parkowanie

b)    wstęp do miejskich obiektów kultury i sportu.

Po analizie polskich przykładów można stwierdzić, że karta miejska to bilet elektroniczny oraz co najmniej jeszcze jedna, dodatkowa funkcjonalność. Problem pojawia się wówczas, gdy nazwa „karta miejska” stosowana jest tak naprawdę na wyrost. Możemy znaleźć w naszym kraju miasta, które wprowadzają jedynie bilet elektroniczny do swojego transportu publicznego, nazywając go „kartą miejską”, co jest nadużyciem.

Z czego to wynika? Zapewne z działań marketingowych. W przypadku wielu polskich miast możemy zaobserwować, iż w różnych dokumentach pojawia się nazwa „karta miejska”, choć już w następnym zdaniu regulaminu lub opisu zostaje użyty termin „bilet elektroniczny”. A taki np. Berlin nie ma karty miejskiej i nie ma też biletu elektronicznego, ale jego system transportu publicznego należy do najlepszych na świecie.

Warto pamiętać, iż karta miejska to nie to samo co bilet elektroniczny transportu publicznego (komunikacji miejskiej). Cechą charakterystyczną dla „dojrzałej” karty miejskiej możliwość płatności za różne usługi w ramach jednego nośnika.

Jak jest na świecie?

Absolutnie dominującą aplikacją karty miejskiej jest bilet elektroniczny transportu publicznego. Wynika to z pierwszoplanowego znaczenia transportu publicznego dla funkcjonowania każdego dużego miasta.  

Należy zwrócić uwagę, że większość miast na świecie rozpoczynała wdrożenia systemu karty miejskiej od projektu pilotowego na stosunkowo małą skalę, w kontrolowanym środowisku.

Tego typu projekt trwał zazwyczaj 6 – 12 miesięcy i mógł być prowadzony w całym mieście (np. Rotterdam), na określonych stacjach (np. RATP, Paryż) lub w określonej grupie użytkowników (np. Londyn).

Planując wdrożenie musimy pamiętać, że proces zastępowania papierowych biletów okresowych kartą miejską trwa zazwyczaj około 12 miesięcy - tak, by zakończył się okres ważności biletów rocznych.

Doświadczenia innych krajów wskazują, że wdrożenie karty miejskiej może trwać dłużej niż 2 –3 lata. Główne przyczyny opóźnień to np. niedostatek funduszy lub brak budżetu (np. niektóre miasta niemieckie), czy też zbyt długotrwała weryfikacja technologii/wybór odpowiedniego standardu (np. Wielka Brytania),

Wyzwania przyszłości

Wyzwaniami, którym nie udało się dotychczas sprostać są obsługa transportu aglomeracyjnego i obsługa innych płatności niż bilet transportu publicznego oraz płatne parkowanie. Wydaje się jednak, że bariery jakie tu istnieją nie mają charakteru technicznego, lecz organizacyjny, prawny i finansowy. W przypadku biletu aglomeracyjnego konieczne jest najpierw wypracowanie modelu wspólnego finansowania przewozów przez metropolię, przylegające do niej gminy oraz samorząd województwa.

Kolejnym wyzwaniem niedalekiej już przyszłości są Mistrzostwa UEFA EURO 2012. Turniej ten może stać się „lokomotywą napędową”, wręcz impulsem do budowy nowych rozwiązań integrujących karty miejskie z bankowymi kartami płatniczymi. Co możemy zrobić?

Wzorem elektronicznej legitymacji studenckiej, do typowej karty płatniczej mogłaby zostać dodana funkcjonalność karty miejskiej. Wówczas np. niektóre bankomaty mogłyby się stać urządzeniami do ładowania kart miejskich.

Czytaj także: Inteligentne Systemy Transportowe - korzyści z zastosowania>>

Przykłady zastosowań karty miejskiej w Polsce i na świecie (wybrane):

1.    Białostocka Karta Miejska.

2.    Bydgoska Karta Miejska.

3.    Elbląska Karta Miejska.

4.    Gdańska Karta Miejska.

5.    Głogowska Karta Miejska.

6.    Jaworznicka Karta Miejska.

7.    Krakowska Karta Miejska.

8.    Krośnieńska Karta Miejska.

9.    Lubelska Karta Miejska.

10.    Ostrołęcka Karta Miejska.

11.    Warszawska Karta Miejska.

12.    Wrocławska Karta Miejska.

13.    Amsterdam City Card.

14.    Barcelona Card.

15.    Brussels Card.

16.    Dubai City Card.

17.    Dubrovnik Card.

18.    Hong Kong Urban Pass.

19.    Innsbruck Card.

20.    Istanbul Kart.

21.    Los Angeles City Card.

22.    Lisboa Card.

23.    Oyster Card (London).

24.    Paris Card.

Wojciech Bugajski

samorzad.infor.pl