Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.
Nauczyciel stażysta, który uzyskał akceptację komisji kwalifikacyjnej staje się nauczycielem kontraktowym. Stopień nauczyciela kontraktowego, w drodze decyzji administracyjnej, nadaje dyrektor szkoły.
Mianowanie z mocy prawa – bez stażu
Nauczycielem mianowanym można zostać również bez konieczności odbywania stażu. Dotyczy to nauczycieli akademickich, posiadających stopień naukowy oraz legitymujących się co najmniej 3-letnim okresem pracy w szkole wyższej. Jeśli takie osoby podejmują pracę w zakładzie kształcenia nauczycieli, to z dniem nawiązania stosunku pracy uzyskują stopień nauczyciela mianowanego.
Duża grupa nauczycieli otrzymała stopnie nauczycieli mianowanych z mocy prawa. Nastąpiło to na podstawie ustawy z dnia 18 lutego 2000 r. o zmianie ustawy – Karta Nauczyciela oraz o zmianie niektórych ustaw. Zgodnie z art. 7 tej ustawy, nauczyciele zatrudnieni w dniu jej wejścia w życie (był to 6 kwietnia 2000 r.) na podstawie mianowania, z tym dniem uzyskują z mocy prawa stopień nauczyciela mianowanego i stają się nauczycielami zatrudnionymi na podstawie mianowania.
Ponadto na podstawie art. 10 ust. 3 w/w ustawy, nauczyciele spełniający wymagania kwalifikacyjne, zatrudnieni na podstawie mianowania przed 6 kwietnia 2000 r., otrzymali mianowanie z mocy prawa:
§ z dniem ponownego zatrudnienia w przedszkolu, szkole, placówce oraz innej jednostce organizacyjnej wymienionej w Karcie Nauczyciela, jeżeli przerwa w zatrudnieniu nie przekroczyła 5 lat,
§ z dniem wejścia w życie ustawy, jeżeli byli zatrudnieni w przedszkolu, szkole, placówce oraz innej jednostce organizacyjnej wymienionej w Karcie Nauczyciela, w wymiarze co najmniej ½ obowiązkowego wymiaru zajęć,
§ z dniem wejścia w życie ustawy, jeżeli byli zatrudnieni w Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, okręgowych komisjach egzaminacyjnych albo specjalistycznej jednostce nadzoru na stanowiskach wymagających kwalifikacji pedagogicznych.
Czytaj także: Awans zawodowy nauczyciela stażysty>>
Mianowanie z mocy prawa uzyskali ponadto nauczyciele zatrudnieni w dniu 6 kwietnia 2000 r. w przedszkolach publicznych, szkołach i placówkach prowadzonych przez osoby fizyczne oraz osoby prawne niebędące jednostkami samorządu terytorialnego, oraz w przedszkolach niepublicznych, niepublicznych placówkach, oraz szkołach niepublicznych o uprawnieniach szkół publicznych, jeżeli posiadali:
§ wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym lub ukończyli zakład kształcenia nauczycieli i te kwalifikacje wystarczą do pracy na danym stanowisku,
§ co najmniej 5-letni okres pracy pedagogicznej odpowiednio w przedszkolu, szkole, placówce,
§ w tym co najmniej 3-letni nieprzerwany okres pracy w pełnym wymiarze zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami w przedszkolu, szkole lub placówce.
Księża i diakoni zatrudnieni w dniu 6 kwietnia 2000 r. na stanowiskach nauczycieli religii uzyskali stopień nauczyciela mianowanego, jeżeli:
§ posiadali wymagane kwalifikacje oraz
§ co najmniej 3-letni nieprzerwany okres pracy pedagogicznej w pełnym wymiarze zajęć zgodnie z wymaganymi kwalifikacjami odpowiednio w przedszkolu lub szkole. Do 3-letniego okresu pracy pedagogicznej zaliczono okres prowadzenia przez księży i diakonów, nieodpłatnie religii w szkołach przed dniem 1 września 1997 r.
Przerwa między awansami
Nauczyciele, którzy nie otrzymali mianowania z mocy prawa, mogą je uzyskać po odbyciu stażu i zdaniu egzaminu. Nauczyciel kontraktowy może rozpocząć staż na stopień nauczyciela mianowanego po przepracowaniu w szkole co najmniej 2 lat od uzyskania stopnia nauczyciela kontraktowego.
Staż na nauczyciela mianowanego wynosi 2 lata i 9 miesięcy. W niektórych przypadkach staż ten jest skrócony do 1 roku i 9 miesięcy. Skrócony staż dotyczy następujących nauczycieli kontraktowych:
§ posiadających co najmniej stopień naukowy doktora,
§ którzy uzyskali stopień nauczycieli kontraktowych bez stażu, z chwilą nawiązania stosunku pracy – w tym przypadku decyzja o skróceniu stażu należy do dyrektora szkoły, który staż może ale nie musi skrócić.
Rok i 9 miesięcy to również okres stażu na nauczyciela mianowanego dla nauczycieli skierowanych do pracy za granicą w celu wspomagania nauczania języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim w środowiskach polonijnych. Nauczyciele ci po powrocie do pracy w szkole polskiej mogą złożyć wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego po odbyciu tego skróconego stażu.
Czytaj także: Awans zawodowy nauczyciela mianowanego>>
Obowiązki nauczyciela kontraktowego w okresie stażu na stopień nauczyciela mianowanego:
§ uczestniczenie w pracach organów szkoły związanych z realizacją zadań dydaktycznych, wychowawczych, opiekuńczych lub innych wynikających ze statutu szkoły oraz potrzeb szkoły i środowiska lokalnego,
§ pogłębianie wiedzy i umiejętności zawodowych, samodzielnie lub przez udział w różnych formach kształcenia ustawicznego,
§ poznawanie przepisów dotyczących systemu oświaty, a w przypadku nauczycieli zatrudnionych w zakładach poprawczych, schroniskach dla nieletnich oraz rodzinnych ośrodkach diagnostyczno – konsultacyjnych działających na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, oraz w publicznych placówkach opiekuńczo – wychowawczych i ośrodkach adopcyjno – opiekuńczych działających na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej - przepisy dotyczące pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich w zakresie funkcjonowania szkoły.
Wymagania niezbędne do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego obejmują:
§ umiejętność organizacji i doskonalenia warsztatu pracy, dokonywania ewaluacji własnych działań, a także oceniania ich skuteczności i dokonywania zmian w tych działaniach, w przypadku nauczycieli zatrudnionych w publicznych placówkach opiekuńczo – wychowawczych i ośrodkach adopcyjno – opiekuńczych działających na podstawie ustawy o pomocy społecznej – umiejętność samodzielnego opracowania indywidualnych planów pracy z dzieckiem i prowadzenia karty pobytu dziecka oraz aktywnego działania w zespole do spraw okresowej oceny sytuacji wychowanków,
§ umiejętność uwzględniania w pracy potrzeb rozwojowych uczniów, problematyki środowiska lokalnego oraz współczesnych problemów społecznych i cywilizacyjnych,
§ umiejętność wykorzystywania w pracy technologii informacyjnej i komunikacyjnej,
§ umiejętność zastosowania wiedzy z zakresy psychologii, pedagogiki i dydaktyki oraz ogólnych zagadnień z zakresu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich w rozwiązywaniu problemów związanych z zakresem realizowanych przez nauczyciela zadań,
§ umiejętność posługiwania się przepisami dotyczącymi systemu oświaty, pomocy społecznej lub postępowania w sprawach nieletnich, w zakresie funkcjonowania szkoły, w której nauczyciel odbywał staż.
Czytaj także: Formy zatrudniania nauczycieli>>
Dokumentacja
Po zakończeniu stażu nauczyciel składa wniosek o podjęcie postępowania egzaminacyjnego. Do wniosku powinien dołączyć dokumentację, która obejmuje:
1) dokumenty potwierdzające posiadane kwalifikacje zawodowe,
2) zaświadczenie dyrektora szkoły zawierające informacje o:
a) wymiarze zatrudnienia nauczyciela oraz nauczanym przez niego przedmiocie lub rodzaju prowadzonych zajęć w dniu wydania zaświadczenia oraz w okresie odbywania stażu; w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia, oraz nauczyciela zatrudnionego w kilku szkołach, w każdej w wymiarze niższym niż połowa obowiązkowego wymiaru zajęć, łącznie w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć, należy załączyć zaświadczenia ze wszystkich szkół, w których nauczyciel był zatrudniony w okresie stażu,
b) dacie zatwierdzenia planu rozwoju zawodowego nauczyciela,
c) dacie złożenia przez nauczyciela sprawozdania z realizacji planu rozwoju zawodowego,
d) uzyskanej przez nauczyciela ocenie dorobku zawodowego za okres stażu oraz dacie jej dokonania, a w przypadku nauczyciela, który w okresie odbywania stażu zmienił miejsce zatrudnienia - także o ocenie dorobku zawodowego za okres stażu odbytego w poprzednim miejscu zatrudnienia;
Komisję egzaminacyjną dla nauczycieli ubiegających się o awans na stopień nauczyciela mianowanego powołuje organ prowadzący szkołę. W skład komisji wchodzą:
§ przedstawiciel organu prowadzącego szkołę, jako jej przewodniczący,
§ przedstawiciel organu sprawującego nadzór pedagogiczny,
§ dyrektor szkoły,
§ dwaj eksperci z listy ekspertów (obowiązkowo posiadający kwalifikacje do zajmowania stanowiska nauczyciela w szkole tego samego typu i rodzaju co szkoła, w której nauczyciel jest zatrudniony, z których co najmniej jeden naucza tego samego przedmiotu lub prowadzi ten sam rodzaj zajęć co nauczyciel),
§ na wniosek nauczyciela – przedstawiciel związku zawodowego wskazanego we wniosku.
Komisja egzaminacyjna przeprowadza egzamin, w czasie którego nauczyciel kontraktowy ubiegający się o stopień nauczyciela mianowanego:
§ dokonuje prezentacji dorobku zawodowego,
§ odpowiada na pytania członków komisji dotyczące wymagań niezbędnych do uzyskania stopnia nauczyciela mianowanego.
Czytaj także: Zbyt szybki awans nauczyciela>>
Dariusz Dwojewski
samorzad.infor.pl