Od 1 lipca pracowników i pracodawców czekają zmiany w związku z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego. Trzeba m.in. zrobić zaległe badania okresowe, ważność stracą też niektóre dokumenty legalizujące pobyt i zatrudnienie cudzoziemców.
Jakie zmiany dla pracodawców i pracowników w związku z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego?
1 lipca 2023 r. koniec epidemii
Zgodnie z rozporządzeniem ministra zdrowia, 1 lipca zostanie odwołany stan zagrożenia epidemicznego. W związku z tym - wskazali eksperci agencji zatrudnienia Trenkwalder. - przestanie obowiązywać szereg regulacji wprowadzonych w ramach tzw. ustawy covidowej, czyli ustawy z dnia 2 marca 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19.
Przepisy przejściowe a koniec epidemii
Chociaż ustawodawca przewidział w wielu kwestiach przepisy przejściowe, które dają czas na przygotowanie się do tych zmian, pracodawcy nie powinni czekać do ostatniej chwili z ich wprowadzeniem - radzą eksperci.
Jak wymienili, krótki termin przejściowy dotyczy zwłaszcza pracodawców zatrudniających cudzoziemców i samych cudzoziemców, których legalność pobytu i zatrudnienia była przedłużona na podstawie ustawy covidowej.
Cudzoziemcy od 1 lipca 2023 r.
"Konsekwencją prawną zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego będzie utrata ważności dokumentów legalizujących pobyt i pracę cudzoziemców, którzy dotychczas przebywali i pracowali w Polsce na podstawie tzw. ustawy covidowej. Dotyczy to zarówno pracowników z Ukrainy, którzy wjechali do Polski przed 24 lutego 2022 r., jak i pozostałych cudzoziemców spoza UE. Będą mieli tylko 30 dni na przedłużenie swojego legalnego pobytu. Natomiast pracodawcy będą mieli tylko 30 dni na przedłużenie ich pozwoleń na pracę" – przypomniał dyrektor projektów międzynarodowych w Trenkwalder Daniel Sola.
Jego zdaniem w przypadku cudzoziemców przebywających i pracujących dotychczas w Polsce na podstawie oświadczenia o powierzeniu pracy procedura rejestracji oświadczenia w powiatowym urzędzie pracy zajmuje obecnie około tygodnia. Natomiast w przypadku zezwoleń na pracę, które rozpatrywane są przez urząd wojewódzki, termin rozpatrywania wniosków to 2-3 miesiące. Pracodawcy, którzy nie zadbali o to wcześniej, muszą się liczyć, więc z przerwą w pracy cudzoziemca, bo po upływie 30 dniowego okresu przejściowego, jeszcze przez 1-2 miesiące będą musieli poczekać na wystawienie takiego zezwolenia - zauważył Sola.
Podkreślił, że odwołanie stanu zagrożenia epidemicznego nie zmienia natomiast nic w statusie obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski po 24 lutego 2022 r. i ich pobyt został uregulowany na podstawie specustawy o pomocy obywatelom Ukrainy.
Polecamy: „Urlopy wypoczynkowe. Ustalanie wymiaru, udzielanie i rozliczanie”
Polecamy: „Zatrudnianie cudzoziemców. Procedury i rozliczenia”
Badania lekarskie pracowników i szkolenia od 1 lipca 2023 r.
Rozporządzenie przywraca przepisy o kierowaniu pracowników na wstępne i okresowe badania lekarskie. Obowiązek wykonywania badań okresowych został zawieszony tuż po wybuchu pandemii. Pamiętamy wszyscy, że chodziło o ograniczenie wizyt w placówkach medycznych.
W okresie stanu epidemii, osoby nowo zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe nie podlegały wstępnym badaniom lekarskim, jeżeli posiadały aktualne orzeczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie.
Pracodawcy muszą teraz wykonać wszystkie zaległe badania okresowe oraz badania wstępne medycyny pracy. Jest na to mało czasu - tylko 6 miesięcy. Dodajmy, że na początku rząd proponował, aby pracodawcy wykonali zaległe badania w terminie 60 dni od odwołania stanu zagrożenia epidemicznego!
Za czas epidemii dużo firm i instytucji w praktyce nie wymagało od pracowników badań okresowych medycyny pracy. Czy nadrabiając ten brak, pracodawcy doprowadzą do kumulacji badań w przychodniach?
Jakie są zasady przeprowadzania szkoleń BHP od 1 lipca 2023 r.? W tym przypadku termin na uzupełnienie brakujących szkoleń jest jeszcze krótszy - wynosi zaledwie 60 dni.
WAŻNE! Zniesienie stanu epidemii zobowiązuje też pracodawcę do przeprowadzania szkoleń wstępnych i okresowych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy. Terminy obowiązywania szkoleń nie mogą być już przedłużane.
Polecamy: „Kodeks pracy 2023. Praktyczny komentarz z przykładami”
Polecamy: „Dokumentacja kadrowa 2023. Zasady prowadzenia i przechowywania” + wzory dokumentów online
Zapamiętaj! Po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego pracownicy będą musieli udać się na badania, także te zaległe. Pracodawcy będą mieli 180 dni na skierowanie pracowników na zaległe badania okresowe i 60 dni na realizację zaległych szkoleń okresowych BHP. Wstępne szkolenia BHP będą musiały być w formie stacjonarnej, nie dotyczy to jednak osób przyjmowanych do pracy zdalnej na stanowiska administracyjno-biurowe.
Zaległe urlopy i ZFŚS od 1 lipca 2023 r.
Eksperci wyliczyli też kolejne zmiany od 1 lipca. Pracodawcy stracą uprawnienie do jednostronnego wysłania pracownika na zaległy urlop wypoczynkowy w wymiarze do 30 dni. Rozpocznie swój bieg 14-dniowy termin, po upływie którego rozwiązaniu ulegną umowy wszystkich pracowników, którzy nie odebrali pism przez ostatnie 3 lata – dla pracodawców oznacza to przygotowanie świadectw pracy, zgłoszenie odpowiednich dokumentów do ZUS i wypłatę ekwiwalentu za niewykorzystany urlop. Zwalnianym pracownikom przysługiwać będą wyższe odprawy i odszkodowania – zakończenie stanu zagrożenia epidemicznego usuwa ograniczenia w ich wysokości (do tej pory wynosiły do dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę).
Pracodawcy będą musieli też wrócić do wyższej kwoty odpisu na ZFŚS, ustalonego w układach zbiorowych pracy lub regulaminach wynagradzania, o ile została obniżona w okresie stanu zagrożenia epidemicznego, np. z powodu spadku obrotów gospodarczych firmy.