Ustawa o ochronie przyrody zawiera reguły dotyczące tego kto i na jakich zasadach może usuwać drzewa lub krzewy z nieruchomości. Regułą jest, iż drzewo lub krzew z nieruchomości może usunąć jej właściciel po uzyskaniu zezwolenia. Drzewa i krzewy są bowiem częściami składowymi gruntu w rozumieniu art. 48 kodeksu cywilnego, zgodnie z którym, z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, do części składowych gruntu należą w szczególności budynki i inne urządzenia trwale z gruntem związane, jak również drzewa i inne rośliny od chwili zasadzenia lub zasiania.
Polecamy: Nowe Prawo wodne z uzasadnieniem rządowym (książka)
Właściciel, którego zgoda na wycinkę jest wymagana jest bez wątpienia stroną postępowania o udzielenie zezwolenia
W ustawie o ochronie przyrody [dalej: uop] przewidziano jednak, iż poza właścicielem nieruchomości, drzewa lub krzewy może usuwać również posiadacz nieruchomości ale, co do zasady, musi legitymować się zgodą właściciela. Oczywistym jest, że w przypadku gdy posiadacz np. dzierżawca nieruchomości występuje z wnioskiem o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów z dzierżawionej nieruchomości, jej właściciel nie tylko musi wyrazić zgodę na wycinkę, ale również jest w takim przypadku stroną postępowania o udzielenie posiadaczowi zezwolenia.
Wycinka bez zgody właściciela a krąg stron
Uop przewiduje jednak kilka przypadków, kiedy nie jest wymagana zgoda właściciela nieruchomości na usunięcie drzewa lub krzewu. Jednym z takich przypadków jest sytuacja, w której z wnioskiem o wydanie zezwolenia występuje spółdzielnia mieszkaniowa albo wspólnota mieszkaniowa.
Wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe
Jeśli z wnioskiem o wydanie zezwolenia występuje spółdzielnia mieszkaniowa albo wspólnota mieszkaniowa, w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi zgodnie z ustawą o własności lokali, nie jest wymagane przedłożenie do wniosku zgody właścicieli poszczególnych lokali, a więc współwłaścicieli nieruchomości, z której drzewa lub krzewy mają zostać usunięte. Spółdzielnie i wspólnoty muszą jednak do wniosku załączyć oświadczenia o przeprowadzeniu konsultacji z członkami spółdzielni lub wspólnoty. NSA w wyroku z dnia 09 maja 2017 r., sygn. akt II OSK 2214/15 przyjął, że nie tylko po nowelizacji uop dokonanej ustawą z 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw, nie ma obowiązku załączania do wniosku przez spółdzielnię mieszkaniową będąca współwłaścicielem nieruchomości wspólnej, zgody właścicieli poszczególnych lokali, ale co więcej, nie było go również wcześniej. Co istotne, przed nowelizacją uop z 2015 r., kwestia ta budziła wątpliwości w praktyce.
Problematyczne ustalanie kręgu stron postępowania
Obecnie zatem bez wątpienia zgoda właścicieli poszczególnych lokali nie jest wymagana w przypadku, gdy z wnioskiem o wydanie zezwolenia występuje spółdzielnia mieszkaniowa albo wspólnota mieszkaniowa, w której właściciele lokali powierzyli zarząd nieruchomością wspólną zarządowi, jednakże w dalszym ciągu nie jest rozstrzygnięta wprost kwestia tego, czy właściciele poszczególnych lokali są stronami postępowania o udzielenie zezwolenia.
Krąg stron postępowania o udzielenie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów nie został uregulowany w ustawie o ochronie przyrody. Skoro zatem przepisy tej ustawy nie zawierają żadnych regulacji w tym przedmiocie, krąg stron postępowania ustalany jest na zasadach ogólnych, na podstawie 28 kpa, zgodnie z którym stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.
Zobacz: Prawo administracyjne
Co istotne, żaden przepis uop nie stanowi o tym, że w przypadku gdy w świetle uop nie jest wymagana zgoda właściciela nieruchomości na usunięcie drzew lub krzewów do uzyskania zezwolenia na ich usunięcie, to nie jest on automatycznie stroną postępowania o udzielenie zezwolenia na wycinkę.
NSA w wyroku z dnia 14 marca 2017 r., sygn. akt II OSK 1771/15, LEX nr 2348983 wskazał, że „(…) stroną postępowania w sprawie usunięcia drzew lub krzewów jest właściciel danej nieruchomości, którego zgoda na wycinkę jest wymagana, a niebędący jej właścicielem posiadacz nieruchomości (nie dysponujący innym prawnorzeczowym tytułem do nieruchomości) tylko wówczas, jeżeli jest on wnioskodawcą w tej sprawie”. [podkreślenie moje EWG]. A contrario można by wnioskować, iż jeśli zgoda właściciela nie jest wymagana, nie jest on stroną postępowania, choć nie wynika to wprost z przywołanego orzeczenia NSA.
Problem ten dotyczy w szczególności spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych. Między innymi po to, by ułatwić tym podmiotom uzyskiwanie zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów, znowelizowano w 2015 r. przepisy ustawy o ochronie. Ministerstwo Środowiska stoi na stanowisku, że członkowie wspólnoty mieszkaniowej nie są stronami postępowania w przedmiocie wydania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, gdy z wnioskiem występuje zarząd wspólnoty. Wydaje się zatem, iż taki właśnie był zamysł ustawodawcy i do takiego wniosku prowadzi wykładania celowościowa przepisów uop.
WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 12 lipca 2017 r., sygn. akt II SAB/Gl 25/17 zaprezentował podobne stanowisko. W stanie faktycznym, na kanwie którego zapadł analizowany wyrok, organ domagał się od spółdzielni podania listy posiadaczy nieruchomości, której dotyczył wniosek o wydanie zezwolenia wraz z ich danymi adresowymi, po to by uznać ich za strony postępowania. Sąd uznał, że niezasadnie. Wskazał, że ustawodawca jednoznacznie przewidział, że spółdzielnia mieszkaniowa nie musi legitymować się zgodą ani właściciela nieruchomości, ani też innych osób. W tym wypadku obowiązuje bowiem tryb powiadomienia, którego dochowanie wymaga złożenia oświadczenia o przeprowadzonych konsultacjach. W ocenie Sądu, skoro takie oświadczenie zostało dołączone do wniosku, to bezzasadne było wezwanie organu do uzupełnienia wniosku poprzez podanie listy posiadaczy nieruchomości. Mając na uwadze powyższe, pomimo, iż żaden przepis uop nie stanowi wprost o tym, wydaje się iż należy uznać, że właściciele odrębnych lokali nie są stronami postępowania w przedmiocie wydania zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów, gdy z wnioskiem występuje zarząd wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej.
Edyta Wielańczyk-Grzelak
radca prawny, specjalizuje się w zakresie prawa administracyjnego ze szczególnym uwzględnieniem gospodarki nieruchomościami
Dr Krystian Ziemski & Partners Kancelaria Prawna spółka komandytowa w Poznaniu
Artykuł pochodzi z Portalu: www.prawodlasamorzadu.pl